दैनिक जीवनमा सङ्क्रामक रोगहरूलाई कसरी रोकथाम गर्न सकिन्छ
हात धुने र खोक्दा अपनाउने शिष्टता
- सही तरिकाले हातहरू धुने र खोक्दा अपनाउने शिष्टताको अभ्यास भनेको सङ्क्रामक रोगहरू फैलिनबाट रोकथाम गर्ने, करिब 50-70% सङ्क्रामक रोगहरू रोकथाम गर्ने ।
- आफ्ना हातहरू राम्रोसँग कसरी धुने भन्नेबारे निम्नानुसार छन् :
① आफ्ना हत्केलाहरू एकसाथ रगड्नुहोस्।
② आफ्ना हातहरूको पछाडि आफ्ना हत्केलाहरूले रगड्नुहोस्।
③ हातहरू जोडेर आफ्ना हत्केलाहरू एकसाथ रगड्नुहोस्।
④ आफ्ना औंलाहरू प्रयोग तिनीहरूलाई रगड्नुहोस्।
⑤ आफ्नो औंलालाई आफ्नो अर्को हातको हत्केलामा घुमाएर रगड्नुहोस्।
⑥ आफ्नो अर्को हातको हत्केलामा आफ्ना औंलाहरूको टुप्पोलाई रगड्नुहोस् र तपाईंको औंलाहरू मुनि सफा गर्नुहोस्।
- खोक्दा अपनाउने शिष्टता यसप्रकार छन् :
· खोक्दा वा हाच्छिउँ गर्दा, आफ्नो मुख र नाकलाई टिस्यु वा रूमालले छोप्ने।
· टिस्यु वा रूमाल उपलब्ध नभएको खण्डमा बाहुलाहरूले मुख र नाकलाई ढाक्ने।
· खोकेपछि वा हाच्छिउँ गरेपछि 30 वा सोभन्दा बढी सेकेण्डसम्म आफ्ना हातहरू धुने।
विदेश यात्रा गर्ने क्रममा कसरी सङ्क्रामक रोगको रोकथाम गर्न सकिन्छ
विदेश यात्रा गर्नुअघि कसरी सङ्क्रामक रोगको रोकथाम गर्न सकिन्छ
- यात्रीहरूका लागि सावधानीहरू
· यात्रा गर्नुअघि आफ्नो यात्राको गन्तव्यमा कुनै जोखिमका तत्त्वहरू छन् वा छैनन् भनी हेनुहोस्
· कुनै आवश्यक खोपहरू, एन्टिमेलोरिया औषधीहरू (मलेरिया विरोधी औषधि), प्राथमिक उपचारका औषधिहरू, उपकरण इत्यादि जाँच गर्नुहोस् र यात्रा गर्नुअघि आवश्यक भएमा चिकित्साकको परामर्श लिनुहोस्
√ यदि खोप लगाउन आवश्यक भएमा, यात्रा गर्नुभन्दा कम्तीमा 2 महिना अघि तयार रहनुहोस्
1. मानिसहरूमा येल्लो फिभरको खोप लगाएको 10 दिनभित्रमा प्रतिरक्षा विकास हुन्छ र एक पटक लगाएको डोज 10 वर्षसम्म प्रभावकारी रहन्छ। यद्यपि, येल्लो फिभर स्थानिक भएका क्षेत्रहरूमा यात्रा गर्नभन्दा कम्तीमा 10 दिनअघि खोप लगाउन सुरक्षित हुन्छ।
2. हैजा कडाइका साथ व्यक्तिगत स्वच्छता अनुपालना गरेर र सुरक्षित खानेकुरा उपभोग गरेर रोकथाम गर्न सकिन्छ र प्रतिरक्षा विकास गर्नका लागि खोपका 2 वटा प्राथमिक डोज र अतिरिक्त डोजहरू लगाउन सिफारिस गरिन्छ।
3. टाइफाइड विरूद्धको खोप मुख र सुईबाट दिन सकिने खोपहरूबाट बनाइएको हुन्छ। मुखबाट दिने खोपले कुनै पनि सामान्य ज्ञात साइड इफेक्टहरू देखाउँदैन र लगभग 70% प्रभावकारी हुन्छ। मुख र सुईबाट दिन सकिने खोपहरू क्रमशः पहिलो 5 वर्ष र 3 वर्षसम्म प्रभावकारी रहन्छन् ।
4. वयस्कहरूले जापानी इन्सेफलाइटिस खोप लगाउन आवश्यक पर्दैन तर बालबालिकालाई उक्त खोप लगाउन सिफारिस गरिन्छ। पहिलो पटकको खोप 1 हप्ताको अन्तरालमा छालामा लगाइन्छ र त्यसको एक वर्षपछि फेरि अतिरिक्त डोज लगाइन्छ। अतिरिक्त डोज 6 र 12 वर्षको उमेरमा लगाउनुपर्छ। खोप लगाउने कार्य यात्रा गर्नुभन्दा कम्तीमा 10 दिनअघि पूरा गरिनुपर्छ।
5. रेबिज विरुद्धको खोप ग्रामीण इलाकामा जाने, जनावरहरूसँग धेरै पटक सम्पर्कमा आउने अपेक्षा गरिएको र 1 महिना वा सोभन्दा लामो समयसम्मका लागि यात्रा गर्ने व्यक्तिहरूले लगाउनुपर्छ। काँधको मांसपेशीमा कुल 3 वटा शट दिइन्छ।
6. अफ्रिका र दक्षिणपूर्वी एसियाका स्थानीय मानिसहरूसँग नजिकको सम्पर्कमा आउने अपेक्षा गरेका कुनै पनि यात्रीले अग्रिम रूपमा हेपाटाइटिस B खोप लगाउनुपर्छ। खोप 5 वर्षसम्म प्रभाकारी हुने हुँदा अतिरिक्त डोज 5 वर्षपछि लगाउनुपर्छ।
7. इन्फ्लुएन्जा खोप 65 वर्षभन्दा बढी उमेरका मानिस, मुटु रोग वा फोक्सोको रोग भएका बिरामी र हरेक वर्ष एक पटक खोप लगाउनु पर्ने एस्पिरिनको उपचार गराइरहेका बालबालिकाहरूले लगाउनुपर्छ।
√ एन्टिमेलोरिया औषधि चिकित्सकद्वारा निर्धारित गरिने औषधि हो र कम्तीमा 1 हप्ताअघि सेवन गरिनुपर्छ।
√ तपाईंले सेवन गरिरहनुभएका (गर्भनिरोधक सहित) औषधिहरू, दुखाइ कम गर्ने औषधिहरू, ज्वरो कम गर्ने औषधिहरू, सनस्क्रिन, कीटनाशक, एन्टिबायोटिक्स, डिस्पोजेबल प्लास्टरहरू, कन्डम र त्यस्तै अन्य कुरा प्याक गर्न सुनिश्चित गर्नुहोस्।
विदेश यात्रा गर्दा कसरी सङ्क्रामक रोगको रोकथाम गर्न सकिन्छ
- खाना तथा पानी
· खाना खानुअघि आफ्ना हातहरू धुनुहोस्। आफ्ना हातहरू धुनका लागि कुनै साबुन वा पानी उपलब्ध छैन भने, कम्तीमा 60% मदिरा समावेश भएको ह्याण्ड सेनिटाइजर प्रयोग गर्नुहोस्।
· केबल बोतलको, उमालेको, वा चम्किलो पानी पिउन सावधानी अपनाउनुहोस् र धाराको पानी, झरनाको पानी र बरफ जमेको पानी नपिउनुहोस्।
· सडकको खाना नखानुहोस्।
· राम्ररी पकाइएको खाना मात्रै खानुहोस्।
· पूर्ण रूपमा पाश्चराइजेशन गरिएको बाहेक दुग्ध उत्पादनहरूको सेवन नगर्नुहोस्।
- यात्रीहरूका लागि बाहिरी सुरक्षाका सुझावहरू
· 30-50% DEET भएको किटनाशकहरूको प्रयोग गर्नुहोस्।
· लामो बाहुला भएको टप्स, लामो ट्राउजरहरू र बाहिर जाँदा लगाउने टोपी लगाउनुहोस्।
· लामखुट्टेहरू बढी सक्रिय हुने समयमा (साँझ देखि बिहानसम्म) लामखुट्टेको जाली वा एयर कन्डिस्नर भएको कोठामा बस्नुहोस्।
विदेश यात्रा गरेपछि कसरी सङ्क्रामक रोगको रोकथाम गर्न सकिन्छ
- तपाईंले चिकित्सा जाँच गर्न आवश्यक हुँदा:
· तपाईं दीर्घकालीन रोग (कार्डियक अपर्याप्तता, मधुमेह, दीर्घकालीन श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोग, इत्यादि) बाट पीडित हुँदा
· विदेशबाट फर्केको 1 हप्ता भित्रमा तपाईंमा ज्वरो आउने, झाडापखाला लाग्ने, वाकवाकी लाग्ने, जन्डिस हुने, मूत्र असामान्यता हुँदा र/वा छालाको रोग
लागेमा।· तपाईं आफ्नो यात्राहरूको अवधिमा कुनै गम्भीर सङ्क्रामक रोगको सामना गर्नु भएको थियो जस्तो लाग्दा
· तपाईंलाई आफ्नो यात्राहरूको अवधिमा कुनै जनावरले टोकेको थियो जस्तो लाग्दा
· तपाईं 3 महिना वा सोभन्दा बढीसम्म कुनै विकासशील देशमा बसोबास गर्दा
- तपाईंले एन्टिमेलोरिया औषधीहरू सेवन गर्दा
· यदि तपाईंले यात्रा गर्नुअघि एन्टिमेलोरिया औषधीहरू सेवन गर्नुहुन्छ भने, तपाईंले आफू फर्केपछि पनि औषधी लिन जारी राख्न आवश्यक पर्छ वा पर्दैन भनी जाँच गर्न सुनिश्चित रहनुहोस्
· तपाईंले आफू फर्केपछि पनि एन्टिमेलोरिया औषधीहरू लिन आवश्यक हुन सक्छ
· मलेरिया कुनै मध्यम रोग होइन र यसले अवस्था अनुसार मृत्यु निम्त्याउन सक्छ
· यदि तपाईंलाई मलेरिया-स्थानीय क्षेत्रमा यात्रा गर्दा वा यात्रागरेपछि ज्वरो वा चिसो जस्तो लक्षण देखा पर्यो भने, तुरुन्तै चिकित्सक कहाँ जानुहोस् र आफ्नो वैदेशिक यात्राको इतिहास बताउनुहोस्
