MONGOLIAN

Холбогдох шүүхийн шийдвэрийн жишээ1 –「Хөдөлмөрийн тухай хууль」-нд заасасан хөдөлмөр эрхлэгч гэж ойлгох шалгуур

「Хөдөлмөрийн тухай хууль」-нд заасан хөдөлмөр эрхлэгч гэдэгт хамаарах эсэх нь гэрээний хэлбэр нь ажил олголтын гэрээ юмуу, ажил гүйцэтгэлийн гэрээ юмуу итгэмжлэлийн гэрээ юмуу гэдгээс илүү хөдөлмөрийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа харилцааны бодит байдал нь хөдөлмөрийн үйлчилгээ үзүүлэгч нь үйл ажиллагаа түүнчлэн ажлын байранд цалин хөлс авах зорилгоор харъяалагдах харилцаанд ажил олгогчид хөдөлмөрийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа эсэхээс шалтгаалан шийдэх шаардлагатай байдаг(Дээд шүүх 2017. 1. 25. шийдвэр, 2015Да59146 шүүхийн шийдвэр).

Холбогдох шүүхийн шийдвэрийн жишээ2 –гоо сайхны дамжааны багш ажил олгогчоос дэлгэрэнгүй·ганцаарчилсан заавар·хяналт аваагүй бөгөөд, хөдөлмөрийн орлогын албан татвар биш үйл ажиллагааны орлогын албан татвар төлж 4 үндсэн даатгалд хамрагдаагүй тохиолдол

Үндсэн цалин нь багш нарын багшилж байгаа цагаар бодогдож олгогддог бөгөөд хариуцсан сургалтын төрөл болон лекцийн цагаас шалтгаалан нэгэн жигд биш, суралцагч байхгүй бол хариуцсан сургалтыг төрлийг хааж багшийн төлбөр ч олгогдохгүй байгаа байдал, өөрсдийн багшийн төлбөр болох орлоготой холбогдуулан хөдөлмөрийн орлогын албан татвар биш үйл ажиллагааны орлогын албан татвар төлсөн ба, багшийн төлбөрийн орлогоос хөдөлмөрийн орлогын албан татвар ноогдуулахгүй үйл ажиллагааны орлогын албан татвар, зөвхөн иргэний албан татварыг хасч бусдыг нь олгож ирсэн байдал, эрүүл мэндийн даатгал, тэтгэвэр, ажил олголтын даатгал, ажлын байрны гэнэтийн ослын даатгал зэрэг нэг ёсондоо ‘4 үндсэн даатгал’-д дээрх дамжааны ажлын байрны хөдөлмөр эрхлэгчээр хамрагдаагүй байдал, хариуцагч нь багш нарын ажилд эргэн орох·хариуцлага шийтгэл зэрэгтэй холбоотой ажилд орох журам, ажилд эргэн орох журам, хүний нөөцийн журам зэрэг ямар ч журам тогтоогоогүй байдлууд нь, сүүлийн үед эрчимтэй нэмэгдэж байгаа цагийн хөдөлмөр эрхлэгч нарт ихэнх голдуу тулгарч байгаа үзэгдэл юмуу эсвэл ажил олгогч эдийн засгийн хувьд илт давуу байр суурьнаас бодит байдал дээрээ түр зуур тогтоосон байдлуудад хамаарах төдий юм. Түүнчлэн, багш нар нь ажил олгогчоос лекцийн агуулга юмуу аргачлал зэргийн талаар дэлгэрэнгүй·ганцаарчилсан заавар·хяналт авч байгаагүй нь шүүмжлэх үйлдлээр бий болдог лекцийн ажил үүргийн онцлогод хамаарах зүйл төдий, тэдгээр нь хөдөлмөр эрхлэгч биш учраас гэж үзэх боломжгүй юм. Тиймээс дээрхтэй адил байдлуудаас нь харахад дээрх гоо сайхны дамжааны багшийн хөдөлмөр эрхлэгчийн байдлыг үгүйсгэх аргагүй юм(Дээд шүүх 2007. 9. 7. Шийдвэр, 2006Ду777 шүүхийн шийдвэр).

Холбогдох шүүхийн шийдвэрийн жишээ1 – шуудагийн даатгалын зохицуулагчын хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал үл зөвшөөрөгдөх

Шууданд даатгалын зохицуулагчаар ажиллаж байгаад ажлаасаа халагдсан этгээд зэрэг нь ажлаас халагдсны төлбөр зэргийг олгох хүсэлттэй холбоотой зүйлд, шуудантай итгэмжлэгдсэн гэрээ байгуулан шуудангаас эрхлэн явуулдаг даатгалын гэрээ байгуулахад зуучлан, олж авсан үйлчлүүлэгчидийн менежмент, даатгалын төлбөр хураах зэрэг гэрээний нөхцөлийг үргэлжлүүлэх ажил үүрэгтэй холбоотой туслам ажил үүргийг гүйцэтгэнгээ шуудангийн даатгалын зохицуулагчийн менежментийн удирдамж зэргийн дагуу нөхөн төлбөр олон хийсэн ажлын төлбөрийг авч ирсэн даатгалын зохицуулагч нь шууданд харъяалагдах харилцаа үүсгэн цалин хөлс авах зорилгоор хөдөлмөрийн үйлчилгээ үзүүлж ирсэн гэж хүлээн зөвшөөрөхөд хүндрэлтэй гэсэн шалтгаанаар, тухайн этгээд зэрэг нь「Хөдөлмөрийн тухай хууль」-д заасан хөдөлмөр эрхлэгчид хамаарахгүй(Дээд шүүх 2013. 6. 27. шийдвэр, 2011Да44276 шүүхийн шийдвэр).

Холбогдох шүүхийн шийдвэрий жишээ2 – Гольфын талбайн туслах ажилтаны хөдөлмөр эрхлэгчийн байдлыг үл зөвшөөрөх

Гольфын талбайд ажилдаг туслах ажилтан нь, ① Гольфын талбайн байгууламжийг ажиллуулдаг этгээд хооронд хөдөлмөрийн гэрээ·ажил олголтын гэрээ зэргийн хөдөлмөрийн хөлс нийлүүлэх гэрээг огт байгуулаагүй, ② тухайн тэмцээнд туслах ажил үүрэг нь угаасаа гольфын талбайн талын өөрийн үйлчлүүлэгчид мэдээжийн байдлаар үзүүлэх ёстой үйлчилгээ биш учраас туслах ажилтантай холбоотой үйлчилгээ нь гольфын талбайн байгууламжийн үйл ажиллагаанд зайлшгүй шаардлагатай зүйл биш бөгөөд, ③ тухайн талбайн үйчлүүлэгчийн тэмцээнд туслах ажил үүргийг гүйцэтгэсэний хөлсөнд үйлчлүүлэгчээс шууд туслах ажилтаны төлбөр гэдэг нэрийдлээр үйлчилгээний хөлсийг авч байгаа төдий болохоос гольфын талбайн байгууламжийн үйл ажиллагаа эрхлэгчээс ямарваа нэгэн үнэт зүйл авахгүй байгаа, ④ гольфын талбайд үйлчилгээ үзүүлж байгаатай холбогдуулан тухайн дараалыг тогтоох нь байдаг ч хөдөлмөрийн цагийг тогтсон зүйл байхгүй бөгөөд өөрийн үйлчилгээ үзүүлсний дараа гольфын талбайн байгууламжаас шууд явах боломжтой, ⑤ талбайн үйлчлүүлэгч багассан зэргээс шалтгаалан төлөвлөглөж байсан дараалалд өөрийн хариуцлага тооцох шалтгаангүйгээр үйлчилгээ үзүүлэх боломжгүй болсон ч гэсэн гольфын талбайн байгууламжын үйл ажиллагаа эрхлэгч туслах ажилтаны хөлсөнд дүйцэхүйц үнэт зүйл юмуу хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан тусгайлан тогтоосон сул зогсолтын төлбөрийг огт төлөхгүй байгаа бөгөөд, ⑥ талбайн үйлчлүүлэгчтэй холбогдсон ажил үүрэг гүйцэтгэх явцад гольфын талбайн байгууламжийн үйл ажиллагаа эрхлэгчээс дэлгэрэнгүй шууд зааварчилгаа·хяналт авахгүй байгаа бөгөөд, ⑦ хөдөлмөрийн орлогын албан татварыг төлөхгүй байгаа, ⑧ талбайн үйлчлүүлэгчтэй холбогдуулан тэмцээний туслах ажил үүргийг гүйцэтгэсэн ч тухайн үйлчилгээг үзүүлж байгаа дараалал хамгийн сүүлд хуваарилагдах зэргийн бодит үр ашиггүй байдалд орсон төдий өөрөөр гольфын талбайн үйл ажиллагаа эрхлэгч нь туслах ажилтантай холбогдуулан компаний ажил үүргийг зөрчсөн зэрэг шалтгаанаар шийтгэл хүлээлгэх арга хэмжээ авдаггүй зэрэг олон байдлыг нэгтгэн үзэхэд, гольфын талбайн байгууламжын үйл ажиллагаа эрхлэгчтэй холбогдуулан хөдөлмөрийн хамааралтай харилцаа үүсээгүй учраас цалин хөлс авах зорилгоор хөдөлмөрийн үйлчилгээ үзүүлдэг「хөдөлмөрийн тухай хууль」 -ийн 14 дүгээр зүйлийн тусгайлан тогтоосон хөдөлмөр эрхлэгч гэж үзэх боломжгүй юм(дээд шүүх 2014. 2. 13. шийдвэр, 2011Да78804 шүүхийн шийдвэр болон дээд шүүх 1996. 7. 30. шийдвэр 95 Нү13432 шүүхийн шийдвэр).