Орон байрны түрээсийн гэрээг дуусгавар болгох шалтгаанууд
Түрээсийн хугацаа дуусах- Хэрэв түрээсийн хугацааг тогтоож өгсөн бол түрээсийн хугацаа дууссанаар түрээс дуусгавар болно.
- Түрээсийн хугацаа дууссан бол, тусгай нөхцөл байдал үүссэний улмаас цуцлах шаардлага гарсан бол, түрээслэгч нь дампуурал зарласан гэх зэрэг гэрээг цуцлах шаардлага гарсан бол түрээсийн хугацаанд түрээсийн гэрээг цуцлах мэдэгдлээр дамжуулан түрээсийн гэрээг цуцалж болно (Иргэний хуулийн 636 болон 637 дугаар зүйл).
- Хэрэв түрээслүүлэгч нь гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө 2 болон 6 сарын өмнө гэрээг шинэчлэхээс татгалзсан тухай мэдэгдлийг түрээслэгчид хүргүүлсэн бол эсвэл гэрээнд өөрчлөлт оруулахгүйгээр гэрээгээ сунгахгүй гэж мэдэгдсэн бол түрээсийн хугацаа дуусах үед түрээсийн гэрээг цуцалж болно (Орон байрны Түрээсийг Хамгаалах тухай хуулийн 6 (1) дүгээр зүйл).
Гэрээг хүчингүй болгох мэдэгдэл- Хэрэв түрээсийн гэрээг тодорхойгүй шалтгаанаар шинэчилж байгаа бол түрээслэгч тал нь ямар ч үед гэрээг цуцалж болно. Хэрэв түрээслэгч нь гэрээг дуусгавар болгох байгааг мэдэгдэж байгаа бол түрээслүүлэгч тал тухайн мэдэгдлийг хүлээн авснаас хойш 3 сарын хугацаанд багтаж гэрээ дуусгавар болно (Орон сууцны Түрээсийг Хамгаалах тухай хуулийн 4 (1) болон 6-2 дугаар зүйл).
- Түрээслэгч эсвэл түрээслүүлэгч тал гэрээ байгуулж байхдаа онцгой нөхцөл байдлын улмаас гэрээ цуцлах эрхээ эдлэхээр бол гэрээнд заасан хугацаанд багтаж түрээсийн гэрээг цуцлах боломжтой зайлшгүй шалтгааныг нотолсны дараа түрээсийн гэрээг цуцлах эрхтэй. Энэ тохиолдолд түрээслүүлэгч тал гэрээ цуцлах мэдэгдлийг хүлээн авснаас хойш 1 сарын дотор багтаж гэрээг дуусгавар болгоно (Иргэний хуулийн 635 болон 636 дугаар зүйл).
Түрээслэгч дампуурал зарлах- Хэрэв түрээслэгч тал нь дампуурал зарласан тохиолдолд түрээслүүлэгч тал эсвэл тус дампуурлыг итгэмжлэгчийн аль аль нь түрээсийн хугацаа дуусах хүртэл хугацаа байгаа хэдий ч дуусаагүй хугацаатай холбоотойгоор цаашид гэрээг цуцлах тухай мэдэгдлийг хүргүүлж болно. Энэ тохиолдолд түрээслэгч тал цуцлах мэдэгдэл хүлээн авснаас хойш 6 сарын дотор багтаж гэрээг цуцална (Иргэний хуулийн 637 (1) дүгээр зүйл).
- Тухайн тохиолдолд түрээсийн гэрээг цуцлах үед түрээсийн хугацаа дуусах хүртэл хугацаа үлдсэний улмаас гарсан хохирлыг аль ч тал нэхэмжлэх эрхгүй (Иргэний хуулийн 637 (2) дугаар зүйл).
Нэн даруй дуусгавар болгох- Гэрээ цуцлах дараах шалтгаанууд гарсан тохиолдолд гэрээний хугацаа дуусах хүртэл үлдэгдэл хугацаа байсан ч гэсэн гэрээг цуцалж болно. Энэ тохиолдолд нэг тал нь гэрээг цуцлах саналаа нөгөө талдаа хүргүүлснээр гэрээг дуусгавар болгоно.
· Түрээслэгч тал түрээсийн гэрээг дуусгавар болгох шалтгаанууд:
√ Хэрэв түрээслүүлэгч талын хийж буй үйлдэл нь түрээслэгч талын хүсэл сонирхол харшилсан мөн түрээслэгч тал нь гэрээгээр олгогдсон зорилгодоо хүрэх боломжгүй болсон бол (Иргэний хуулийн 625 дугаар зүйл);
√ Хэрэв түрээслэгч талд хамаарахгүй шалтгаанаар учирсан хохирлын улмаас түрээсэлсэн байрны аль нэг хэсгийг түрээслэгч тал ашиглах боломжгүй эсвэл ашиг олох боломжгүй болсон бол мөн түрээсэлсэн байрны үлдсэн хэсэг нь түрээслэгч талын гэрээгээр олгогдсон зорилгоо биелүүлэхэд хангалтгүй гэж үзсэн бол (Иргэний хуулийн 627 дугаар зүйл); мөн
√ Хэрэв түрээслүүлэгчийн статусыг хэн нэгэнд шилжүүлсэн бол (Дээд Шүүхийн 2002 оны 09 дүгээр сарын 4-ны өдрийн Шийдвэр, Тодорхойлолт № 2001Da 64615) түрээслэгч тал түрээсийн гэрээг цуцална.
· Түрээслүүлэгч тал түрээсийн гэрээг цуцлах шалтгаанууд:
√ Хэрэв түрээслэгч тал нь түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр түрээслэх эрхээ хэн нэгэнд шилжүүлсэн бол эсвэл түрээсэлсэн байрыг давхар түрээсэлсэн бол (Иргэний хуулийн 629 (2) дугаар зүйл);
√ Хэрэв түрээслэгч нь 2 удаагийн түрээсийн төлбөртэй тэнцэх хэмжээний төлбөрөө төлөөгүй бол (Иргэний хуулийн 640 дүгээр зүйл, Орон байрны Түрээсийг Хамгаалах тухай хуулийн 6 (3) дугаар зүйл);
√ Хэрэв түрээсийн гэрээнд заасан нөхцөл эсвэл тухайн байрны шинж чанар, нөхцөл байдлын улмаас түрээслэгч тал тухайн байрыг ашиглах эсвэл түүнээс ашиг олох боломжгүй байвал (Иргэний хуулийн 610 (1) дүгээр зүйлийн заалтыг хэрэглэх мөн тус хуулийн 654 дүгээр зүйлд заасны дагуу); мөн
√ Хэрэв түрээслэгч тал нь түрээсийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ ноцтойгоор зөрчсөн бол түрээслүүлэгч тал гэрээг цуцална.