Қарзни қайтара олмаслик
Қарзни қайтара олмаслик- Агар қарздор қарзни ўз вақтида қайтара олмаса, қарз берувчи асосий қарздан ташқари кўрилган зараларни қоплашни талаб қилиши мумкин. Лекин, агар қарзни тўла олмаслик қарздорнинг истаги ёки бепарволигига боғлиқ бўлмаса, қарз берувчи зарар қопланишини талаб қила олмайди. (Фуқаролик Кодекси 390 Банд)
· “Истак” деганда шахснинг била туриб зарар ёки йўқотишга олиб келиши мумкин бўлган харакати ёки харакатсизлигига ундайдиган ўй-хаелидир, лекин бу билан бошқа шахсни зарар ёки йўқотишдан азобланишига қўз юмишидир.
· “Бепарволик” деганда фаросатли шахс одатда ўз эхтиётини қиладиган вазияталарда эхтиёт чораларани ўйламайдиган шахс холатидир. Эхтиётини қилмаслик оқибатида бошқа шахсни азобланиши бепарволикка олиб келади.
Қарзни Тўлаш Талаби Меъёри
Товон тўловлари шартномада келишилшган бўлса, қарз берувчи товон тўлови талаб қилиши мумкин.
- Агар товон тўлови миқдори томонлар келишувига асосан жавобгарлик хатида кўрсатилган бўлса, қарз берувчи зарар миқдори исботламасдан қарздорнинг ўз мажбуриятларини бажармасликдан келиб чиққан товон тўловини талаб қилиши мумкин. (Фуқаролик Кодекси 398-(1) Банд)
· Агар зарар миқдори мантиқсиз даражада кўп бўлса, Суд бу зарар миқдорини мантиқли миқдоргача камайтириши мумкин. (Фуқаролик Кодекси 398-(2) Банд)
Товон тўлови келишуви бўлган холатда, қарз берувчи қонуний фоиз асосида зарарлар қопланишини талаб қилиши мумкин.
- Товон тўлови келишуви бўлмаган холатда, қарз берувчи қонунда белгиланган йиллик беш фоиз (5%) (ёки тижортат фаолиятига боғлиқ холларда йиллик олти фоиз 6%) миқдоридаги зарарни қопланишини талаб қилиши мумкин. (Фуқаролик Кодекси 397-(1) Банд); Фуқаролик Кодекси 379 Банд; Тижорат Кодекси 54 Банд)
· Лекин, келишилган фоиз миқдори йиллик 20% дан, Фоизни Чеклаш қонунига асосан максимал фоиз миқдори, ошмаса бундай фоиз қўлланилиши мумкин. (Фуқаролик Кодекси 397-(1) Банд; Фоизни Чеклаш Қонуни 2-(1) Банд; Фоизни Чеклаш Қонунининг 2-(1) Бандидаги “Максимал Фоиз Миқдори Йўриқномаси”)
- Қарзни қайтара олмасликдан вужудга келган зарарларга алоқали равишда қарз берувчи зарарни исботлаши шарт эмас ва қарздор ўз ўрнида бепарволиги туфайли вужудга келган зарарни химоя қилиш мумкин эмас (Фуқаролик Кодекси 397-(2) Банд).