Қарздорнинг қарз қайтариш тўлови
Қарз қайтариш тўлови маъноси
- “Қарз қайтариш тўлови” дегани қарздорлик мажбуриятларини бажарилиши хатти харакатларидир, Истъемолчи учун Нақд Пул Қарзи Шартномаси доирасидаги қарз тўловининг маъноси қарздор шахс томонидан қарзга олинган маблағларни қайтариши демакдир.
Қарз қайтариш тўлови таклифи
- Қарз қайтариш тўлови қарз мажбуриятларини тўлиғича бажарилиши орқали амалга оширилиши керак. (Фуқаролик Кодекси 460 Банд)
· Лекин, агар қарз берган томон олдиндан қарз қайтариш тўловини қабул қилмаса ёки агар қарз берган шахс қарзни олиш учун бирор бир қўшимча талаб қўйган бўлса, қарздор тарафидан қарз берган томонга шартсиз билдиришнома тақдим этилиши кифоя. (Фуқаролик Кодекси 460 Банд)
- Қарзни қайтариш тўлови таклифи берилган кундан бошлаб қарздорни ўз мажбуриятларини бажармамасликдан озод қилади. (Фуқаролик Кодекси 461 Банд)
Қарзни қайтариш тўлови манзили
- Агар қарзни қайтариш манзили томонлар ўртасида келишилмаган бўлса, қарзни қайтариш қарз берган томоннинг хозирги манзилида амалга оширилади. Лекин, қарзни қайтариш тижорат ишларига алоқадор бўлса унда қайтариш корхона манзилида амалга оширилади. (Фуқаролик Кодекси 467-(2) Банд)
Қарзни қайтариш тўловлари харажатларини қоплаш
- Агар алохида келишилмаган бўлса, қарзни қайтариш харажатлари қарздор таравидан қопланиши керак. Лекин, агар харажатлар қарз берувчининг манзилни ўзгарганлиги туфайли ошса унда бу фарқ қарз берувчи томонидан қопланиши керак. (Фуқаролик Кодекси 473 Банд)
· Мисол учун қарзни қайтариш банк харажатларини ва сафар харажатларини ўз ичига олади ва қарздор Пусандан Сеулга сафар қилиши керак бўлади.
Қарзни қайта тўловчи шахс ва Қарзни қайта олувчи шахс
Қарзни қайтариш Учинчи тараф томонидан амалга оширилиши
- Исталган учинчи томон қарзни қайтариши мумкин. Лекин, агар бундай тшлов шартномада тақиқланган бўлса, учинчи томон қарзни қайтара олмайди. (Фуқаролик Кодекси 469-(1) Банд)
- Қарз мажбуриятларига қизиқиши бўлмаган хар қандай учинчи тараф қарздорнинг истаги билан қарзни қайтариши мумкин эмас. (Фуқаролик Кодекси 469-(2) Банд)
· Қўшма Кафил ёки Мулкини гаровга қўйган тараф қарздорнинг истаги билан қарзни қайтариши мумкин чунки уларни бу харакатда қизиқиши бор.
Қарзни учинчи тарафга тўлаш
- Қарзни тўплаш хуқуқига эга бўлган ўртакаш-вакил учинчи тарафга қарзни қайтариш мумкин агар бу учинчи тараф ўз мажбуриятларига тўғрилик билан ёндашса (Фуқаролик Кодекси 470 Банд) .
- Қарзни қайтариш пулни олишга рухсати бўлмаган паттачи вакилга ҳам амалга оширилиши мумкин. Аммо, агар қарзни қайтараётган шахс рухсат борлиги олдиндан билиши керак бўлса у холда фақат рухсат борлигини билганидан кейин қарзни бу учинчи шахсга қайтара олади (Фуқаролик Кодекси 471 Банд).
- Ўртакаш-вакил ва паттачи вакилга қарзни қайтариш холатларидан мустасно равишда, агар қарз бошқа рухсати бўлмаган учинчи тарафга қайтарилса ва қарз берувчи бу пулни олгандагина қарз қайтариш тўлови амалга оширилди деган хулоса келиши мумкин. (Фуқаролик Кодекси 472 Банд)
Муддатдан олдин қарзни қайтариш
Муддатдан олдин қарзни қайтариш
- Агар томонлар тарафидан бошқа шартларга келишилмаган бўлса, қарздор қарзни муддатдан олдин тўлаши мумкин. Лекин, агар қарз берувчи қарзни муддатдан олдин тўланишидан зарар кўрадиган бўлса, қарздор бу зарарни қоплаши керак. (Фуқаролик Кодекси 468 Банд)
- Қарздор қарзни муддатдан олдин тўлаганда, қарз берувчи қарзни муддатдан олдин тўланишидан зарар кўриши мумкин бўлган холат бу Истеэмолчи учун Нақд Пул Қарзи Шартномасидаги фоиз миқдорини камайгани бўлади.
Қарзни Қисман Қайтарилишидан Қисман Қониқиш
Қисман Қониқишнинг мақсади
- “Қисман қониқиш” вазиятларида қарздор битта қарз берувчига бир нечта бир хилдаги (Фуқаролик Кодекси 476 Банд) қарз мажбуриятларига эга бўлади, ёки қарздор асосий қарздан мустасно равишда бир нечта қарз устидан харажатлар/фоизларни тўлаш мажбуриятини олган бўлса. (Фуқаролик Кодекси 478 ва 479 Бандлар) Юқоридаги вазиятларда қайси қарз тўланганлиги саволи вужудга келиши мумкин.
- Қисман Қониқиш вазиятлари томонларнинг келишуви асосида амалга оширилиши мумкин. Лекин, бундай келишув келишилмаган бўлса, керакли хуқуққа эга шахс қайси мажбурият бажарилганлиги бўйича қарор қабул қилиши мумкин ва агар бундай қарор қабул қилинмаган бўлса қонунда белгиланган шартлар асосида иш юритилиши лозим.
Харажатлар, фоиз ва асосий қарзни қоплаш тартиби
- Қарз берувчи ва қарз олувчи харажатлар, фоиз ва асосий қарзнинг тўланиш тартибини келишиб олишлари мумкин агар қисман тўлов амалга оширилиши мумкин бўлса.
- Агар қарздор бир нечта қарзлар устидан харажатларни ва фоизларни тўлаб келса, ва бошқа тартиб олдиндан келишилмаган бўлса, тўлов тартиби қуйидагича бўлади: харажатлар, фоиз ва асосий қарз. (Фуқаролик Кодекси 479-(1) Банд)
- Харажатларни, фоиз ва асосий қарзни тўланиши қуйидагича қонуний тартибда бўлиши керак. (Фуқаролик Кодекси 477 ва 479-(2) Бандлари)
· Агар баъзи бир қарзларни тўлаш муддати келган бўлса ва бошқалариники хали келмаган бўлса, у холда муддати келгани тўланиши лозим.
· Агар қарзларнинг хаммасини муддати келган бўлса ёки бирортасини муддати келмаган бўлса, қарзни қайтариш тартиби қарздорнинг энг мақбул фойдасини кўзлаган тартибда бўлиши керак.
· Агар Қарздорнинг қарзни тўлаш тартибидан кўрадиган нафи бир хил бўлса у холда қайси қарзни муддати олдин келса ўша қарз тўланиши керак.
· Юқоридаги тартибга асосан қарзни тўлаш тартиби мутаносиб шаклда тўланиши лозим.