Юқумли касалликлар диагностикаси
Инфекцион касаллик билан касалланган бемор бу?- “Юқумли (инфекцион) касаллик билан касалланган бемор” бу - юқумли касаллик қўзғатувчисининг инсон танасига кириб бориши натижасида аломатлар пайдо бўлган шахс – муассасалардан бири (кейинги ўринларда “юқумли касалликлар патогенларини тасдиқлаш агентлиги” деб юритилади) “Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 11 (6)-моддасига мувофиқ томонидан лаборатория текшируви орқали тасдиқланган шахсни билдириб, юқумли касаллик қўзғатувчиси аломатлари мавжуд киши тушунилади (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 2-моддаси 13-банди ва “Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннинг ижро этилиши қоидаларининг 16-2 (1)-моддаси).
· Касалликларни назорат килиш маркази
· Миллий карантин хизмати
· “Саломатлик ва атроф-муҳит илмий-тадқиқот институти тўғрисидаги қонун”нинг 2-моддасига мувофиқ Саломатлик ва атроф-муҳит илмий-тадқиқот институти
· “Маҳаллий Соғлиқни Сақлаш тўғрисидаги қонун”нинг 10-моддасига мувофиқ согликни саклаш марказларини ташкил килиш.
· Тиббиёт муассасалари ўртасида (кейинги матнларда “тиббиёт муассасалари” деб юритилади) “Тиббиёт тўғрисидаги қонун”нинг 3-моддасига мувофиқ, ташхис қўйиш бўлими мутахассислари тўлиқ иш кунида ишлайдиган муассаса.
· “Олий таълим тўғрисидаги қонун”нинг 4-моддасига мувофиқ ташкил этилган тиббиёт коллежи
· “Сил касали профилактикаси” Корея сил касаллиги ассоциацияси 21-моддасига мувофиқ ташкил этилган (фақат сил касали қўзғатувчиси тасдиқланган ҳолларда)
· “Фуқаролик қонуни” 32-моддасига мувофиқ мохов билан касалланган беморларни даволаш ва реабилитация қилишни қўллаб-қувватлаш мақсадида ташкил этилган муассаса (Фақат моховли беморларнинг патогенини аниқлашда қўлланилади)
· “Тиббиёт тўғрисидаги қонун” 3-моддасига мувофиқ давлат, маҳаллий ҳокимият ва тиббиёт муассасаларидан жўнатилган инсон танасидан олинган намуналар бўйича тест ўтказадиган муассасалар қаторида диагностика лаборатория тиббиёти бўлими тўлақонли ваколатга эка муассаса ҳисобланади.
- “Инфекционист шифокори” деганда инсон организмига юқумли касаллик қўзғатувчиси кириб келишига шубҳа қиладиган, аммо юқумли касаллик билан касалланган шахсни аниқлайдиган шахс тушунилади (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 2-моддаси 14-банди).
- “Патоген ташувчи” деганда клиник белгилари бўлмаган, аммо юқумли касаллик қўзғатувчиси бўлган одам тушунилади (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 2-моддаси 15-банди).
- “Юқумли касалликка шубҳа қилинган” деганда қуйидагилардан бирортасига тушиб қолган шахс тушунилади (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 2-моддаси 15-2-банди).
· Юқумли касалликларга чалинган беморлар, юқумли касалликлар бўйича шифокорлар ва патоген эгалари билан алоқада бўлган ёки улар билан алоқада бўлган шахслар тушунилади.
· “Карантин тўғрисидаги қонун”нинг 2-моддаси 7 ва 8-бандига бўйича карантин назорати зонасида ёки Марказий карантин назорати зонасида ёки шу ҳудуд орқали қоладиган шахс сифатида инфекциядан хавфда бўлган шахс
· Юқумли касалликнинг патогенлари каби хавф омилларига таъсир қилиш сабабли инфекциядан хавфда бўлган одамлар
Юқумли касалликлар билан касалланганларнинг ҳуқуқларининг кафолатланиши- Давлат ва маҳаллий ҳокимият органлари юқумли касалликларга чалинган беморлар каби инсонларнинг қадр-қиммати, ҳурмат қилишлари ва уларнинг асосий ҳуқуқларини ҳимоя қилишлари ва қонунга мувофиқ иш билан таъминлашни чеклаш каби камчиликларга йўл қўймасликлари керак (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 4 (1)-моддаси).
- Фуқароларда юқумли касалликлар тарқалиши ҳолати, юқумли касалликларнинг олдини олиш ва уларни бошқариш ва ҳоказолар тўғрисида маълумот олиш ва уларга жавоб бериш усуллари ҳақида билиш ҳуқуқига эга, давлат ва маҳаллий ҳокимият органлари маълумотларни зудлик билан ошкор қилишлари шарт (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 6 (2)-моддаси).
- Фуқаролар тиббиёт муассасаларида “Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонунга мувофиқ юқумли касалликларга ташхис қўйиш ва даволаш ҳуқуқига эга бўлиб, ҳаражатларни давлат ва маҳаллий ҳокимият органлари ўз зиммаларига олишлари шарт (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 6 (3)-моддаси).
- Фуқаролар юқумли касалликларнинг олдини олиш ва даволаш, даволаш ва карантин чораларини кўришда давлат ва маҳаллий ҳокимият органлари билан фаол ҳамкорлик қилиши керак (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 6 (4)-моддаси).
Юқумли касалликларга чалинганлар учун мажбурий диспансеризация (ётқизиш).- Касалликларни назорат қилиш ва профилактика марказлари раҳбари, Махсус ўзини ўзи бошқарадиган вилоят ҳокимлари, махсус ўзини ўзи бошқарадиган шаҳар ҳокими, шаҳар раҳбарлари турар-жойларни кўчириш, ташиш учун тегишли давлат ваколатига эга. Қуйидаги юқумли касаллик билан касалланган беморлар борлиги эътироф етилган объектлар, кемалар, самолётлар, поездлар ва бошқалар. Сиз уларни керакли текширувлар ёки текширувлар ўтказиш учун воситалар ёки бошқа жойларга киритишингиз мумкин (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (1)-моддаси).
· 1 даражали юқумли касалликлар
· Сил, қизамиқ, вабо, тиф, паратиф, бактериал дизентерия, энтерогеморрагик Е-cоли инфекцияси, гепатит А, менингококк инфекцияси, полиомиелит, скарлатина ёки Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари раҳбари томонидан тасдиқланган 2 даражали юқумли касалликлар.
· 3 даражали юқумли касалликлар орасида касалликларни назорат қилиш раҳбари томонидан тайинланган юқумли касалликлар
· Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти томонидан кузатиладиган юқумли касалликлар
- Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари бошлиғи, Махсус ўзини-ўзи бошқариш вилоят ҳокимлари, махсус ўзини ўзи бошқарадиган шаҳар ҳокими, давлат амалдоридан исталганини қабул қилиши мумкин. 1 даражали юқумли касаллик юзага келганда, юқумли касалликка шубҳа қилинган шахсга нисбатан қуйидаги чоралар кўрилади: (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (2)-моддасининг олдинги параграф).
· Ўзини изоляция қилиш ёки объектни изоляция қилиш учун зарур бўлган транспорт воситаларини чеклаш
· Симли/симсиз алоқа ва ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган ҳолда юқумли касаллик белгиларини тасдиқлаш ёки жойлашув маълумотларини йиғиш (Бу ҳолда жойлашув маълумотларини йиғиш изоляция қилинган шахс билан чекланади).
· Инфекцияни текшириш
※ Бундай ҳолатда мансабдор шахс юқумли касаллик аломатлари борлиги ёки йўқлигини аниқлаш учун зарурий текширув ёки экспертиза ўтказиши мумкин (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (2)-моддасининг охирги қисми).
- Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари бошлиғи, Махсус ўзини-ўзи бошқариш вилоят ҳокимлари, махсус ўзини ўзи бошқарадиган шаҳар ҳокими, муассалар раҳбарлари юқумли касаллик деб тан олинган шахсни даволаш ёки касалхонага ётқизиш учун ҳамроҳлик қилиши мумкин. Юқоридаги тергов ёки экспертиза натижасига қараб (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (3)-моддаси).
- Касалликларни назорат қилиш ва профилактика марказлари бошлиғи, Махсус ўзини-ўзи бошқариш вилоят ҳокимлари, ўзини ўзи бошқарадиган махсус шаҳар ҳокими, турли муассасалар раҳбарлари мансабдор шахсларини юқумли касалликларни бошқариш агентлигига қуйидагилар учун зарур бўлган тергов ёки экспертиза ўтказиш учун ҳамроҳлик қилиши керак (кейинги моддаларда “терговчи”деб юритилади) (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (4)-моддаси).
· “Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 1 ва 2-бандларига мувофиқ тергов ва экспертиза ўтказиш
· “Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 13 (2)-моддасига мувофиқ текшириш
※ Тергов, экспертиза, карантин, даволаш ёки касалхонага ётқизиш чораларини кўраётган ёки уларга ҳамроҳ бўлган мансабдор шахслар ўз ваколатларини тасдиқловчи маълумотномани кўтариб, тегишли шахсга кўрсатиши шарт (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (5)-моддаси).
- Касалликларни назорат қилиш ва профилактика марказлари раҳбари, Махсус ўзини ўзи бошқариш вилоят ҳокимлари, махсус ўзини ўзи бошқарадиган шаҳар ҳокими, муассасалар раҳбари текширувдан бош тортганларни карантинга қўйиши мумкин. Ёки юқумли касалликларга қарши кураш муассасасида, уларнинг даволаниши ёки касалхонага ётқизилиши, текширувдан бош тортган шахс даволанаётган ёки касалхонага ётқизилган тақдирда, бу ҳақда рад этишни рад этган шахснинг васийсига хабар бериш керак (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (7) ва (9)-моддаси).
- Юқумли касалликка гумон қилинган ёки текширишдан бош тортган шахс юқумли касаллик билан оғриган бемор эмаслиги эътироф этилганда. Касалликларни назорат қилиш ва профилактика марказлари бошлиғи, Махсус ўзини-ўзи бошқариш вилоят ҳокимлари, махсус ўзини ўзи бошқарадиган шаҳар ҳокими, муассасалар раҳбари карантин чораларини дарҳол бекор қилиши керак (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (8)-моддаси).
※ Узрли сабабларсиз карантин чоралари бекор қилинмаса, юқумли касалликда гумон қилинган ёки терговдан бош тортган шахс енгиллик учун даъво билан мурожаат қилиши мумкин ва “Шахсий ҳимоя тўғрисида”ги қонун тартиб ва услубга асосланиб қўлланилади (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (10)-моддаси).
- Юқоридаги мажбурий чораларга риоя қилмаган шахслар (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 42 (1)-моддаси, (2) 1-моддаси, (3) ва (7)-моддаси бандларига мувофиқ касалхонага ётқизишдан ёки карантинга ётқизишдан бош тортган шахслар 3 миллион вондан ошмайдиган жарима билан жазоланади (“Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш тўғрисида”ги қонуннин 80-моддаси 5-банди).