Транспортда юриш имконияти чекланганлар ва уларнинг ҳаракатланиш ҳуқуқи
“Транспортда юриш имконияти чекланганлар” дейилганда, транспортда юришга мунтазам равишда қийналадиганлар, шу жумладан, ногиронлар, кексалар, хомиладор аёллар, чақалоғи ёки ёш боласи борлар ва болалар назарда тутилади ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 2 (1)-моддаси).
Транспортда юриш имконияти чекланган инсонлар барча турдаги транспорт воситаларидан, транспорт компаниялари хизматларидан, шунингдек, транспортда юриш имконияти чекланмаганлар томонидан фойдаланиладиган йўллардан ҳеч қандай камситишларсиз, хавфсиз ва қулай ҳолатда фойдаланиш ҳуқуқига эгадирлар, бундан мақсад уларнинг инсон сифатида обрў-эътибори ва қадр-қимматини ҳамда бахтиёр яшашга бўлган интилиш ҳуқуқини кафолатлашдир ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 3-моддаси).
Транспортда юриш имконияти чекланганлар учун яратилган қулайликлар нималардан иборат?
Транспортдаги қулай шароит воситалари
- "Транспортдаги қулай шароит воситалари" дейилганда, транспортда юриш имконияти чекланганларнинг турли транспорт воситалари, транспорт компаниялари хизматлари ёки йўллардан фойдаланишда қулайликлар яратиш мақсадида ҳозирланган воситалар ёки жиҳозлар тушунилади. Транспортдаги қулай шароит воситаларига коляска ва ногиронлик аравачалари учун махсус жойлар, ногиронлар учун эскалаторлар, чақалоғи бор оналар ўз боласини боқиши учун яратиладиган ҳордиқ жойлари ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 2 (7)-моддаси).
Автобусларданхавфсизвақулайфойдаланиш
- Автобус ҳайдовчиси транспортда юриш имконияти чекланган инсонлар автобусдан хавфсиз ва қулай фойдаланиши учун уларнинг автобусга чиқиши ва автобусдан тушиши учун етарлича вақт бериши керак, уларнинг автобусга чиқиши ва автобусдан тушиши учун қулайликларни таъминлаши керак ва агар ногирон шахсларнинг қулай фойдаланишига мўлжалланган паст полли автобус бўлса (бундан буён “паст полли автобус ва ҳк.” деб юритилади), оддий ва паст полли автобусларни тегишли тарзда ажратиши керак ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 14 ①-моддаси).
<Паст полли автобусга чиқиш>
- Транспортда юриш имконияти чекланган инсонларнинг автобуслардан хавфсиз ва қулай фойдаланишини ўйлаб ўз ихтиёридаги паст полли автобуслар ва ҳоказолар ўртасидаги нисбатни қуйидагича тақсимлаган автобус корхоналарига йўналишли йўловчи ташиш транспорт бизнеси сифатида уларнинг лицензия олишида устиворлик берилади ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 14 ②-моддаси, "Транспортда юриш имконияти чекланган инсонларнинг транспортда юриши учун қулайликларни ошириш тўғрисидаги Қонун ижроси тўғрисида"ги Қарорнинг 14 ①-моддаси).
· Паст полли автобуслар: қуйидаги нисбатлар
√ Алоҳида мақомдаги ва метрополия шаҳарларда: Фойдаланиладиган автобуслар сонининг 1/2 қисми.
√ Шаҳарлар (махсус шаҳардар ва метрополит шаҳарлардан ташқари) ва округларда: Фойдаланиладиган автобуслар сонининг 1/3 қисми.
· Ногиронлик араваси учун лифт мавжуд автобуслар: ишлатиладиган автобусларнинг 1/2 қисми
- Ҳар бир кун (округ) мэри ва раҳбарларига транспортда юриш имконияти чекланган инсонларни ташишни кўпайтириш учун маҳаллий режаларни белгилашда паст полли автобуслар ҳаракатини йўлга қўйиш, бундай автобуслар ҳаракати ва транспортда юриш имконияти чекланган инсонларнинг етиб бориши хисобга олинган бекатлар, йўллар ва бошқа воситаларни яхшилаш ва паст полли автобуслар ҳаракатини тегишлича йўлга қўйиш вазифаси топширилган. Бундай ҳолларда мэрлар, округ раҳбарлари ва губернаторлар одатий йўналишдаги йўловчи транспорти компанияларига бюджет доирасида молиявий кўмак бериши керак, бу “Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонунни татбиқ қилиш қарорида кўрсатиб ўтилган ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 14-моддаси ③- ва ④-банди).
Метродан хавфсиз ва қулай фойдаланиш
- Транспортда юриш имконияти чекланган инсонларнинг метродан хавфсиз ва қулай фойдаланишлари учун метро вагонининг камида 1/10 қисми айнан фақат улар учун ажратилган ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 15 ①-моддаси).
· Транспортда юриш имконияти чекланган инсонлар учун ажратилган ҳудудлардаги ўриндиқлар транспортда юриш имконияти чекланган фойдаланиши учун қулай бўлган конструкцияда ва материалдан ясалиши лозим. Бу ўриндиқлар ранги оддий ўриндиқлар рангидан ажралиб туриши керак. ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисидаги Қонун ижроси тўғрисида"ги Қоидаларнинг 4 ①-моддаси).
· Фақат транспортда юриш имконияти чекланган инсонлар учун мўлжалланган зонаси мавжуд бўлган автотранспорт ташқи томонида транспортда юриш имконияти чекланганлар фойдаланиши учун тегишли шароитлар қилинганлигини билдирувчи графиқ тасвирлар туширилган бўлиши керак ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисида"ги Қонуннинг 4 ②-моддаси).
· Транспортдаги фақат транспортда юриш имконияти чекланган инсонлар учун мўлжалланган ҳудудларда ногиронлар аравачаси учун мўлжалланган камида 2 тажой бўлиши ва улар аравачани маҳкамловчи мосламалар ва дастаклар билан жиҳозланган бўлиши шарт ("Ҳаракатланиш имконияти чекланган шахсларнинг транспортда юриши учун қулайликларни яхшилаш тўғрисидаги Қонун ижроси тўғрисида"ги Қоидаларнинг 4 ③-моддаси).
<Транспортда юриш учун жисмоний чекланган аҳоли учун метродан фойдаланиш учун маслаҳатлар>
· Миллионлаб Сеул аҳолисини ташийдиган метро. Сеул Транспорт хизмати барча аҳоли жумаладан, транспортда юриш учун жисмоний чекланган аҳоли учун метродан қулай фойдаланиш учун хизматларни амалга оширяпти.
· «Ттота субwай» дастури орқали жисмоний чекланган йўловчилар учун хизматларни тақдим қилади.
√ «Ттота субwай» дастурининг жисмоний чекланган йўловчи тугмасини боссангиз электрон аравачани тезда зарядлаш, Сиз видео телефон (ишора тили) қайси стантсияда жойлашганлигини текширишингиз мумкин.
√ Болалар аравачаси ёки ногиронлар аравачасидан фойдаланадиган йўловчилар учун қийин бўлган лифтни текшириш ёки таъмирлаш ҳолати ҳақида маълумот олишингиз мумкин.
√ Бундан ташқари дастур орқали хабар жўнатиб Сеул муассасалари корпорациясининг ногирон учун такси чақириш хизматидан фойдаланишингиз мумкин, экраннинг чап томонидаги ъ«≡»ъни босиб керакли йўналишларни мослаб олишингиз мумкин.
· Чақирув маркази, мижозларга хизмат кўрсатиш маркази ҳаракатланиш учун ёрдамчини белгилаб беришлари мумкин.
√ Агар сиз смартфондан фойдаланмасангиз ёки Тота Субwай иловасидан фойдаланиш қийин бўлса, ногиронлар аравачасига муҳтож бўлганингизда, кўриш қобилияти чекланганлар учун йўл-йўриқ олиш учун алоқа марказига (1577-1234) мурожаат қилинг ёки бекатнинг йўловчилар маълумот марказига ташриф буюрсангиз, сизга бошқа ёрдам керак бўлганда, ҳаракатланишингизга ёрдам берадиган турли хил хизматларни таклиф этади.
√ Сиз фақат метродан фойдаланишда қийналаётган, кўриш қобилияти чекланганларнинг ҳаракатини қўллаб -қувватлайдиган хизматдан фойдаланишингиз мумкин. Агар сиз мижозлар ҳақида маълумот марказига ёки сиз бортга чиқадиган стантсиянинг чақирув марказига хабар берсангиз, ходим сизга ҳамроҳлик қилиши ва сизга киришга, кўчиришга ва ташқи чиқишга ўтишга ёрдам бериши мумкин.
√ Ҳар бир стантсияда ногиронлар аравачалари бор ва агар сизга ёрдам керак бўлса, сиз хизмат олишни истаган станция ёки чақирув марказига мурожаат қилишингиз мумкин.
· Сиз Сеул Транспортатион Cорпоратион (www.сеоулметро.cо.кр) веб-сайтига ташриф буюриб, жисмоний чекланган транспорт йўловчилари учун қулайликлар ҳақида ҳар хил ва батафсил маълумот олишингиз мумкин.
<Манба: Метрополитендан жисмоний чекланган транспорт йўловчилари учун фойдали маслаҳатлар>
