Бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини тўлаш усули
Бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини ва қамраб олинадиган даврни ҳисоблаш
- Иш берувчи пенсияга чиқувчи ишчи-ходимларга узлуксиз меҳнат фаолияти даврининг ҳар йили учун камида 30 кунлик ўртача иш ҳақига тенг миқдорда бир йўла бир мартда бериладиган пенсия нафақалари ажратиши керак ("Ишчи-ходимларнинг пенсия нафақаларини кафолатлаш тўғрисида"ги Қонуннинг 8 ① ва 2 ④-моддаси; "Меҳнат стандартлари тўғрисида"ги Қонуннинг 2 ① (6) ва ②-моддаси).
· “Ўртача иш ҳақи” дейилганда, бутун меҳнат фаолияти даври давомида иш ҳақини ҳисоблаш заруратини келтириб чиқарадиган воқеа содир бўлишидан 3 ой олдинги давргача ишчи-ходимга тўланган иш ҳақларининг жами суммасининг бутун меҳнат фаолияти давридаги кунлар сонига бўлиш натижасида келиб чиқадиган сумма тушунилади.
· Агар шу йўл билан ҳисобланган ўртача иш ҳақи миқдори ишчи-ходимнинг одатий иш ҳақи миқдоридан кам бўлса, одатий иш ҳақи миқдори ўртача иш ҳақи миқдори ҳисобланади.
|
|
Бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақалари = [(кунлик ўртача иш ҳақи × 30 кун) × узлуксиз меҳнат фаолиятининг жами йиллари сони] ÷ 365.
|
|
- Ишчи-ходим пенсияга чиққанда, иш берувчи пенсияга чиқилгансанадан бошлаб 14 кун ичида пенсия нафақаларини тўлаб бериши керак (агаркутилмаган сабаблар туфайли иш берувчи бу муддат ичида пенсия нафақаларинитўлаб беролмаса, иш берувчи ва ишчи муддати кечиктирилган пенсия нафақаларинитўлаш санасини келишиб олиши мумкин) ("Ишчи ходимларнинг пенсиянафақаларини кафолатлаш тўғрисида"ги Қонуннинг 9 (1)-моддаси).
- Юкоридаги мазмунга биноан нафақа тўловиниишчи белгилаган шахсий пенсия дастуридаги хисоб раками еки ("Ишчи ходимларнингпенсия нафақаларини кафолатлаш тўғрисида Конуннинг 23(8) моддасига богликхисобига узгартириш усули оркали тулаб берилиши лозим ("Ишчи ходимларнинг пенсия нафақалариникафолатлаш тўғрисида"ги Қонуннинг 9(2)-моддаси иловаси).
※ Факатгина куйидагихолатлар бундан мустасно (「Ишчи ходимларнингпенсия нафақаларини кафолатлаш тўғрисида"ги Қонуннинг 9(2)-моддасикоидалари ва「Ишчи ходимларнинг пенсия нафақалариникафолатлаш тугрисидаги конунни ижро этиш 」 3(2)моддаси).
√ Ишчи 55 ешданкейин ишдан бушаганидан сунг нафақа тўловини олаетган холатларда
√ Агар иш хакиБандлик ва мехнат муносабатлари вазири томонидан белгилаган ва эълон килинганмикдордан кам булса √ Ишчи вафотэтганида √ 「 Иммигратсияни назорат килиш тугрисидаги ижро конуни」 23(1) моддасига мувофик ишга жойлашишга рухсат берувчияшаш макоми билан Кореяда ишлаган ишчи ва ишдан кетганидан сунг Кореяданташкарига чикиб кетган холатларда
√ Бошка конунларга оидиш хакининг тулик еки бир кисмини ушлаб колиш талаб килинганда
Болага қараш таътили, хомиладорлик таътили олган ишчи-ходимлар учун бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини ҳисоблаш
- Агар ўртача иш ҳақини ҳисоблашда асос қилиб олинган меҳнат фаолияти даври давомида хомиладорликтаътили ёки бола тушиши- йукотиш таътили муддати ва, хомиладорлик таътилимуддатлари мавжуд булган холатларда, ушбу муддат давомида тўланган иш ҳақлари ҳам уртача иш ҳақлари суммасидан айириб ташланади (“Меҳнат стандартлари тўғрисидаги Қонун ижроси тўғрисида”ги Қарорнинг 2 модда ① банд (3) ва(5)).
- Чақалоқ ёки ёш боласига қараш мақсадида иш соатларини қисқартиришни маъқул кўрган ишчи-ходимлар учун, "Меҳнат стандартлари тўғрисида"ги Қонуннинг 2 (6)-моддасига кўра, ўртача иш ҳақини ҳисоблашда ишчи-ходим қисман бандлик графиги (камроқ соатларда) асосида ишлаган муддат узлуксиз меҳнат фаолиятининг базис давридан чиқариб ташланади (“Ишга ёллашда тенг имкониятлар бериш ва иш-оила мувозанатини таъминлашга кўмаклашиш тўғрисида”ги Қонуннинг 19-3 ④-моддаси).
Бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини ҳисоблашга оид прецедент ҳолатлар
Пенсия нафақаларини иш ҳақларига киритиш
1-суд прецеденти – Пенсия нафақаларини иш ҳақларига киритишни (қўшиш)таъқиқловчи суд ажрими
Бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақалари ҳисобига ҳисобланадиган маълум суммадаги пулнинг, ойлик ёки кунлик асосда бериладиган маош ёки иш ҳақи билан биргаликда ишчи-ходимга тўлаб берилишини назарда тутувчи иш берувчи ва ишчи-ходим ўртасидаги ҳар қандай шартнома амалдаги меъёрларга зид ва юридик кучга эга эмас. Шунга кўра, ҳеч қандай қонуний асосга эга бўлмаган ҳолда, ишчи-ходимларга, уларнинг иш ҳақи билан бирга, бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақалари ҳисобига ҳисобланадиган бўлак тўловлар сифатида тўловлар қилиш орқали иш берувчи молиявий зарар кўрган, ҳисобланади ва ушбу тўловларни олиш орқали ишчи-ходим молиявий фойда кўрган, ҳисобланади. Шу сабабли, ишчи-ходим томонидан бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақалари сифатида олинган ҳар қандай сумма ноқонуний фойда олиш сифатида баҳоланади ва бу пуллар иш берувчига қайтарилиши керак (Олий суд ажрими, 5/20/2010, иш рақами 2007Da90760, суд қарори).
2-суд прецеденти – Иш ҳақига киритилган пенсия нафақаларини қонуний, деб топиш тўғрисидаги суд ажрими
Ушбу мисол фақат иш берувчи ва ишчи-ходим иш ҳақидан айро бўлган ва иш ҳақига қўшимча бўлган маълум суммани бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларига ҳисобига ҳисобланадиган даврий бўлак тўловлар сифатида иш берувчи томонидан тўлаб бериш ва ишчи-ходим томонидан олишни назарда тутувчи ва шунингдек, қуйидаги шартларни қаноатлантирадиган ҳолатларга тааллуқли : иш берувчи ва ишчи-ходим ўртасида бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини бўлак-бўлак тарзда қадамба-қадам ойлик маош ёки кунлик иш ҳақининг бир қисми сифатида тўлаб бориш ва ишчи-ходим пенсия чиққандан сўнг, алоҳида равишда пенсия нафақалари тўланмаслигини назарда тутувчи шартноманинг мавжуд бўлиши; маълум белгиланган сумманинг пенсия нафақаларига ҳисобига тўлаб берилиши; бир йўла бир марта бериладиган пенсия нафақаларини бўлак-бўлак қилиб тўлаб бориш ҳақидаги бандлар бўлган меҳнат шартномаси шартлари пенсия нафақалари ҳисобига ҳисобланадиган, иш ҳақига кирмайдиган сумманинг қанчалиги нуқтаи назардан, шунингдек, олдинги меҳнат шартномаси ва "Меҳнат стандартлари тўғрисида"ги Қонуннинг тегишли бандлари билан солиштирганда, адолатсиз бўлмаса. Ушбу ажрим, масалан, ишчи-ходим пенсия чиққанда, бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини тўлаб беришдан сақланиш мақсадида бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини бўлак-бўлак қилиш тўлаш учун оддий шартномаларга тааллуқли эмас (Олий суд ажрими, 12/13/ 2012, иш рақами 2012Da77006).
Бир йўла бир мартада бериладиган пенсия нафақаларини ҳисоблаш учун базис даврга меҳнат таътиллари муддати ҳам қўшилганда :
- Ўртача иш ҳақини ҳисоблаш учун базис давр меҳнат фаолиятида танаффуслар бўлган қуйидаги даврларни ўз ичига олганда, ушбу даврлар ва ушбу даврлар давомида тўланган иш ҳақлари базис даврдан ва жами иш ҳақлари суммасидан чиқариб ташланиши керак ("Меҳнат стандартлари тўғрисида"ги Қонун ижроси тўғрисида"ги Қарорнинг 2 ①-моддаси):
|
Ўртача иш ҳақини ҳисоблашдан истисно қилинадиган давр
|
|
▪ Меҳнат шартномасини тузган ва стажёр бўлиб ишлаган ходим стажировкани бошлаганидан кейин 3 ойгача бўлган муддат. ▪ Иш берувчи билан боғлиқ сабаблар туфайли бизнес фаолиятидаги танаффус (тўхталиш) даври; ▪ Бола туғилишидан олдин ва кейинги хомиладорлик таътили – бола тушиб қолиш билан боғлик таътил ▪ Меҳнат фаолияти билан боғлиқ жароҳат ёки касаллик туфайли меҳнат фаолиятидаги танаффус; ▪ Болага қараш учун меҳнат таътили; ▪ Иш ташлаш, ишлаб чиқариш суръатларининг ишчи-ходимлар томонидан атайлаб пасайтирилиши ёки иш фаолиятнинг тўхташи каби ишлаб чиқаришдаги келишилган ҳаракатлар даври; ▪ Меҳнат таътили ёки ҳарбий хизмат учун меҳнат фаолиятидаги танаффус (бу даврда давомида иш ҳақи тўланадиган ҳолатлардан ташқари) ва ▪ Меҳнат фаолияти сабабли содир бўлмаган жароҳат ёки касаллик сабабли ишчи-ходим иш берувчи томонидан рухсат берилган ҳолда ишга чиқмаган давр,
|
- Агар яқин вақтда содир бўлган ва 3 ойдан кўп давом этган ишга чиқмаслик ҳолати туфайли ўртача иш ҳақини ҳисоблаш учун базис давр мавжуд бўлмаса, ҳисоблаш заруратини келтириб чиқарган воқеа содир бўлган сана ишга чиқилмаган даврнинг биринчи куни ҳисобланади ва ўртача иш ҳақи ушбу санадан олдинги 3 ой давомида олинган иш ҳақлари асосида ҳисобланади. ("Ишчи-ходимларнинг пенсия нафақаларини кафолатлаш тўғрисида"ги Қонунга оид саволлар, 13-бет, Бандлик ва меҳнат Вазирлиги).