UZBEK

Меҳнат жойида бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси

Иш жойидаги бахтсиз ҳодисаларга таъриф

Меҳнат вазифасини бажариш жараёнидаги бахтсиз ҳодиса сифатида баҳолаш учун мезон стандартлар

Иш жойидаги бахтсиз ҳодисаларга таъриф

Иш жойидаги бахтсиз ҳодисаларга таъриф

- "Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса" дейилганда, меҳнат фаолиятини амалга ошириш сабабли содир бўлган жароҳат, касаллик ёки ўлим ҳолатлари назарда тутилади ("Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси тўғрисида"ги Қонуннинг 5-моддаси 1-кичик банди).

Меҳнат вазифасини бажариш жараёнидаги бахтсиз ҳодиса сифатида баҳолаш учун мезон стандартлар

Бахтсиз ҳодиса меҳнат вазифасини бажариш жараёни сабабли содир бўлган бўлиши керак

-Агар қуйидаги сабабларга кўра меҳнат вазифасини бажариш туфайли содир бўлган бахтсиз ҳодисадан жароҳат, касаллик ёки ўлим топса, бу иш жойидаги бахтсиз ҳодиса ҳисобланади ("Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси тўғрисида"ги Қонун 37 (1)-моддасининг кириш гапи).

·Меҳнат шартномаси ёки бошқа келишув асосида меҳнат вазифасини бажариш жараёнида рўй берган бахтсиз ҳодиса;

·Корхона эгаси томонидан ишлатишга берилган ускуна ва бошқа қурилмадаги нуқсон ёки ундан эҳтиётсизлик билан фойдаланиш туфайли рўй берган бахтсиз ҳодиса;

·Корхона эгаси ҳомийлик қилган ёки бошқарган бирор тадбирда қатнашиш давомида рўй берган бахтсиз ҳодиса;

·Корхона эгаси назоратида ва бошқарувида ҳисобланган танаффус вақтида рўй берган бахтсиз ҳодиса;

·Ишчи меҳнат вазифаларига алоқадор ҳар қандай бошқа кўринишдаги бахтсиз ҳодисалар.

Ишчи бажарадиган вазифалар ва бахтсиз ҳодиса ўртасида тўғридан-тўғри сабаб-оқибат боғлиқлиги бўлиши керак.

- Агар ишчи бажарадиган вазифалар ва бахтсиз ҳодиса (жароҳат, касаллик ёки ўлим) ўртасида ҳеч қандай тўғридан-тўғри сабаб-оқибат боғлиқлиги бўлмаса, меҳнат вазифасини бажариш жараёнидаги бахтсиз ҳодиса сифатида баҳолаш учун мезон стандартлар қаноатлантирилганлигидан қатъий назар, бу иш жойидаги бахтсиз ҳодиса ҳисобланмайди ("Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси тўғрисида"ги Қонуннинг 37 (1)-моддаси шарти).

- Тўғридан-тўғри сабаб-оқибат боғлиқлигига таъриф

·"Тўғридан-тўғри сабаб-оқибат боғлиқлиги" бор деб топилади, агар муайян иш жойидаги бахтсиз ҳодиса умумий тажрибалар ва билимлар асосида ўрганилиб, унга меҳнат вазифасини бажариш жараёни сабаб бўлган, деб топилса.

- Сабаб-оқибат боғлиқлиги борлигини исботлаш мажбурияти

· Суғурта нафақаларини олмоқчи бўлган шахс (ишчи ёки унинг оила аъзолари) учун сабаб-оқибат боғлиқлигини исботлаб бериш мажбурияти(Олий суднинг 2005 йил 10 ноябрдаги қарори, иш рақами 2005Du 8009).

- Сабаб-оқибат боғлиқлигини аниқлаш мезони

· Ишчи бажарадиган меҳнат вазифалари ва бахтсиз ҳодиса ўртасида тўғридан-тўғри сабаб-оқибат боғлиқлиги бор-йўқлиги ишчининг саломатлик ва жисмоний ҳолатидан келиб чиқиб аниқланади, бунда ўрта инсон саломатлик ва жисмоний ҳолати асос қилиб олинмайди (Олий суднинг 2008 йил 31 январдаги қарори, иш рақами 2006Du 8204, Олий суднинг 2005 йил 10 ноябрдаги қарори, иш рақами 2005Du 8009).

- Сабаб-оқибат боғлиқлиги борлигининг исбот даражаси

· Сабаб-оқибат боғлиқлиги тиббий ёки илмий томонлама юз фоиз аниқ ва равшан исботлаб берилиши талаб этилмайди. Барча жиҳатларни, жумладан, ишчи корхонага ишга кирган вақтда унинг саломатлик ҳолати қандай бўлганлиги, касаллик қандай келиб чиққанлиги, касаллик тафсилотлари, уни даволашдаги олға силжиш ва ҳоказоларни ҳисобга олган ҳолда бахтсиз ҳодисанинг ишчининг меҳнат вазифалари билан бевосита сабаб-оқибат боғлиқлиги бор, деб ҳисобланса, сабаб-оқибат боғлиқлиги борлиги эътироф этилиши мумкин. (Олий суднинг 2007 йил 12 апрелдаги қарори, иш рақами 2006Du 4912).

- Бахтсиз ҳодисани меҳнат вазифасини бажариш давомида содир бўлган, деб белгилаш

· Вақти ёки жойи бўйича аниқлаш мумкин бўлган "меҳнат вазифасини бажариш жараёнидаги бахтсиз ҳодиса"да, бахтсиз ҳодиса ишчи ўз меҳнат вазифаларини бажариш ёки ушбу вазифалар билан боғлиқ фаолиятни бажараётган вақтда содир бўлганми ёки йўқми, шу баҳоланади. Агар бахтсиз ҳодиса ишчининг меҳнат вазифаларидан бошқа бирор сабаб туфайли содир бўлмаган бўлса, ишчининг меҳнат вазифалари ва бахтсиз ҳодиса ўртасидаги сабаб-оқибат боғлиқлиги борлиги эътироф этилади ва бу ҳолат иш жойидаги бахтсиз ҳодиса, деб топилади.

· Вақти ёки жойи бўйича аниқлаш мумкин бўлган "касаллик туфайли рўй берган иш жойидаги бахтсиз ҳодиса"да, бахтсиз ҳодиса ишчи ўз меҳнат вазифаларини бажариш вақтида содир бўлганми ёки йўқми, бундан қатъий назар, бахтсиз ҳодиса ва ишчининг меҳнат вазифалари ўртасидаги сабаб-оқибат боғлиқлиги баҳоланади. Агар сабаб-оқибат боғлиқлиги борлиги этироф этилса, у ҳолат иш жойидаги бахтсиз ҳодиса, деб топилади.

Бахтсиз ҳодиса ишчининг атайин ҳаракати, ўз-ўзига зиён етказиш ҳаракати ёки жиноий ҳаракати туфайли содир бўлмаган бўлиши керак.

- Агар бахтсиз ҳодиса (жароҳат, касаллик ёки ўлим ҳолатлари) била туриб қилинган ҳаракат, ўз-ўзига зиён етказиш ёки бошқа жиноий ҳаракат туфайли содир бўлган бўлса, бу ҳол иш жойидаги бахтсиз ҳодиса, деб топилмайди ("Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси тўғрисида"ги Қонуннинг 37 (2)-моддаси кириш гапи).

- Аммо жароҳат, касаллик ёки ўлим ҳолати ишчи когнитив (англаш) фаолиятидаги сезиларли пасайиши ҳолатида қилинган ҳаракат туфайли содир бўлган бўлса ва уни қуйидаги ҳолатлардан бири сифатида эътироф этиш мумкин бўлса, бу ҳолат иш жойидаги бахтсиз ҳодиса, дея баҳоланади ("Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси тўғрисида"ги Қонуннинг 37 (2)-моддаси шарти ва "Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса учун товон суғуртаси тўғрисидаги қонун ижроси тўғрисида"ги Қарорнинг 36-моддаси):

· Меҳнат фаолияти билан боғлиқ сабаблар туфайли келиб чиққан руҳий касаллик учун тиббий муолажа олган ёки олаётган ишчи руҳий касаллик ҳолатида ўз-ўзига зиён етказадиган ҳаракатни содир этган бўлса;

· Иш жойидаги бахтсиз ҳодиса туфайли руҳий касаллик орттирган ва ушбу бахтсиз ҳодиса туфайли тиббий муолажа олаётган ишчи руҳий касаллик ҳолатида ўз-ўзига зиён етказадиган ҳаракатни содир этган бўлса;

· Меҳнат фаолияти билан боғлиқ сабаб туфайли руҳий хасталик ҳолатида ўз-ўзига зиён етказиш ҳаракати содир этилганлиги сабаб ва оқибат боғлиқлиги асосида эътироф этилган бошқа ҳолатлар.