Хугацаа хэтэрсэн цалин хөлсийг нөхөн олгох
Орон нутгийн Хөдөлмөрийн хэлтэст мэдэгдэх
- Цалин хөлсөө авч чадахгүй байгаа хөдөлмөр эрхлэгч шаардлагатай бол урьдчилж зөвлөгөө авсны дараа гомдол гаргах, шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эсэхээ шийдсэний дараа ажлын гарын харьяалах орон нутгийн Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн хэлтэст гомдол, нэхэмжлэл гаргаж болно.
- Гомдол гаргах
· Хөдөлмөр эрхлэгч гомдол гаргах
√ Цалин хөлсөө авч чадахгүй байгаа хөдөлмөр эрхлэгч шаардлагатай бол урьдчилж зөвлөгөө авсны дараа гомдол гаргах эсэхээ шийдсэний дараа ажлын газрын харьяалах орон нутгийн Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн хэлтэст гомдол гаргаж болно
· Гомдлыг шалгах
√ Гомдлыг хянан шийдвэрлэхээр томиологдсон хөдөлмөрийнбайцаагч нь ирсэн цаг алдалгүй·эелдэг·шударга·үнэний зарчмын дагуу шалгажшийдвэрлэнэ[「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」(Хөдөлмөрийн яамны 374 тоот зөвлөмж, 2021. 1. 25.-наасмөрдөгдөж эхэлсэн ) 37 дугаар зүйлийн 1 дүгээр заалт].
· Гомдол шалгалтын дүнг шийдвэрлэх
√ Хэрэв гомдлын шалгалтын дүнд цалин хөлсний хугацаа хэтэрсэн болох нь тогтоогдвол үүнийг залруулах хугацаа 14 хоногийн дотор (гэхдээ дундаж цалин хөлсийг тооцоолох гэх мэт цалин хөлсний тооцоонд энгийн алдаа гарсан тохиолдолд 25 хоногийн дотор залруулах) залруулахаар бичгээр даалгадаг (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ийн 44 дүгээр зүйлийн 1 дүгээр заалт Тусгай хүснэгт 3).
- Хүлээн зөвшөөрөх, нэхэмжлэл гаргах
· Гэмт хэргийг мэдэх шалгуур үзүүлэлт
√ Хөдөлмөрийн байцаагчид ажил үүргийн хүрээнд хамаарах гэмт хэрэгтэй холбоотой нийтлэл, нэвтрүүлэг болон бусад хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан нийтлэл, нэрээ нууцалсан мэдээлэл, болон цуурхалын талаарх эх сурвалжийг анхаарч үнэн байдлыг сэм шалгаж, хэрэв та гэмт хэрэгт буруутгагдсан бол мөрдөн байцаалтыг нэн даруй эхлүүлэх ёстой (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ийн 44 дүгээр зүйлийн 1 дүгээр заалт).
√ Хөдөлмөрийн байцаагч ажил олгогчид хугацаа хэтэрсэн цалин хөлсийг залруулан олгохыг даалгаж, заасан хугацаанд биелүүлээгүй тохиолдолд даруй гэмт хэргийг хүлээн зөвшөөрсөн тухай тайлан гаргаж мөрдөн байцаалтыг эхлүүлнэ (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ийн 44 дүгээр зүйлийн 2 дугаар заалт).
· Хөдөлмөр эрхлэгчийн нэхэмжлэл
√ Цалин хөлсөө авж чадаагүй хөдөлмөр эрхлэгч шаардлагатай бол урьдчилан зөвлөгөө авсны дараа нэхэмжлэл гаргах эсэхээ шийдсэний дараа тухайн ажлын газрын харьяалах орон нутгийн Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн хэлтэст нэхэмжлэл гаргаж болно.
· Гэмт хэргийг хүлээн зөвшөөрөх, нэхэмжлэл гаргасан хэргийг шалгах
√ Хөдөлмөрийн байцаагч гэмтхэрэг үйлдсэнийг хүлээн зөвшөөрч, нэхэмжлэл, гомдол бүртгэгдсэн тохиолдолд「Шүүх, цагдаагийн байгууллагын тусгай үйл ажиллагааны хүрээнд мөрдөнбайцаалт явуулах, мөрдөн байцаалт явуулахад мөрдөх журам」-д заасны дагуу хэрэгтэн болон гэмт хэргийг мөрдөн шалгаж холбогдох нотлохбаримт цуглуулна(「Хөдөлмөрийнбайцаагчийн үйлчилгээний журам」-ийн46 дүгээр зүйлийн 1 дугаар заалт).
· Хэргийг шилжүүлэх
√ Хөдөлмөрийн байцаагч нэхэмжлэл, гомдлын хэрэг болон хөдөлмөрийн холбогдолтой хууль тогтоомж зөрчсөн болохыг хүлээн зөвшөөрч шалгасан хэргийг мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дууссан даруй тухайн үр дүнг орон нутгийн Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн хэлтсийн даргад тайлагнана (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ын 61 дүгээр зүйлийн 1 дүгээр заалт).
√ Хөдөлмөрийн байцаагч нь хэргийг шилжүүлэх тухй баримт бичгийг үйлдэн Хэрэг шилжүүлгийн хэлтэст бүртгүүлж, эрх бүхий прокурорын газарт хүргүүлнэ (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ын 61 дүгээр зүйлийн 2 дугаар заалт болон хавсралтын 40 дүгээр маягт).
√ Хөдөлмөрийн байцаагч хэргийг шилжүүлсний дараа энэ тухай зарга мэдүүлэгч болон хариуцагчид хариу мэдэгдсэний дараа өргөдөл, гомдлыг хянан шийдвэрлэхээс өмнө зөвшөөрөл авч, хаах ёстой (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ын 61 дүгээр зүйлийн 3 дугаар заалт болон хавсралтын 28 дугаар маягт).
- Хариуцагчид ял шийтгэл оноохгүй байх
· Хөдөлмөрийн байцаагч хохирогчийн илэрхийлсэн санаа бодлын эсрэг яллах дүгнэлт үйлдэж боломжгүй 「Хөдөлмөрийн стандартын тухай хууль」-ын 36 дугаар зүйл, 43 дугаар зүйл 44 дүгээр зүйл, 44 дүгээр зүйлийн 2 дугаар заалт, 46 дугаар зүйл, 56 дугаар зүйл болон 「Хөдөлмөр эрхлэгчдийн тэтгэврийн тэтгэмжийн баталгааны тухай хууль」-ын 9 дүгээр зүйл, 17 дугаар зүйлийн 2 дугаар заалт, 17 дугаар зүйлийн 3 дугаар заалт, 20 дугаар зүйлийн 5 дугаар заалт, 25 дугаар зүйлийн 3 дугаар заалтыг зөрчсөн тохиолдолд хохирогч хууль зөрчсөн этгээдийг шийтгэл оногдуулахыг хүсч байгаа эсэхийг баталгаажуулах шаардлагатай (「Хөдөлмөрийн байцаагчийн үйлчилгээний журам」-ын 41 дүгээр зүйлийн 1 дүгээр заалт).
- Хугацаа хэтэрсэн цалин хөлс зэрэгт бизнес эрхлэгчээс тодорхойлолт авах өргөдөл
· Цалин хөлсөө авч чадахгүй байгаа хөдөлмөр эрхлэгчид хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх журмын дагуу нэхэмжлэл гаргах үүднээс шаардлагатай тохиолдолд Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн яамны сайдад хугацаа хэтэрсэн цалин хөлс, бизнес эрхлэгчээс тодорхойлолт авах өргөдөл гаргаж болно (「Цалин хөлсний нэхэмжлэлийн баталгааны тухай хууль」-ийн 12 дугаар зүйлийн 1 дүгээр заалт мөн「Цалин хөлсний нэхэмжлэлийн баталгааны тухай хуулийн дагаж мөрдөх журам」-ын 9 дүгээр зүйлийн 2-ын 1 дүгээр заалт болон Хавсралтын 7-2 дугаар маягт).
Иргэний журмаар шийдвэрлэх
- Хууль зүйн тогтолцоо үзүүлэх тогтолцоо
· Цалин хөлс, ажлаас халагдсаны тэтгэмж авах үеийн сүүлийн 3-р сарын дундаж цалин хөлс 4 сая воноос бага цалин хөлс, ажлаас халагдсаны тэтгэмжийн хугацаа хэтэрсэн авлагатай хохирогч хөдөлмөр эрхлэгч(Солонгост оршин суудаг гадаадын иргэд орно) БНСУ-ын Хууль зүйн туслалцааны Корпорацас хууль зүйн туслалцаа авах боломжтой [「Хууль зүйн туслалцааны тухай хууль」-ийн 33 дугаар зүйлийн 3 дугаар заалт мөн 「Хууль зүйн туслалцааны тухай хуулийн дагаж мөрдөх журам」-ын 7 дугаар зүйл болон 「Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам」(БНСУ-ын Хууль зүйн туслалцааны Корпорацйн журмын 404 дэх хэсэг, 2020 оны 8 дугаар сарын 4-ны өдрийн захирамж, дагаж мөрдөх) 5 дугаар зүйлийн 2 дугаар заалт 1 дэх хэсэг].
- Иргэний хэргийн журам
· Түр битүүмжлэх хүсэлт
√ Түр битүүмжлэх гэдэг нь мөнгөн нэхэмжлэл буюу мөнгөөр сольж тооцож болох нэхэмжлэлийг ирээдүйд тухайн гүйцэтгэлийг бүрэн хангуулах зорилгоор урьдчилж зээлдэгчийн эд хөрөнгийг битүүмжлэх замаар зээлдэгчийг эд хөрөнгөө захиран зарцуулах боломжгүй болгодог тогтолцоо юм.
√ Түр битүүмжлэх журам гэж түр битүүмжлэх эд бараа байгаа газрыг харьяалах орон нутгийн шүүх үг нэхэмжлэлийн харьяалах шүүх харьяаллын дагуу зохицуулдаг (「Иргэний хууль сахиулах хууль」-ийн 21 дүгээр зүйл, 278 дугаар зүйл).
· Төлбөрийн даалгавар авах өргөдөл (Албадлагын журам).
√ Мөнгө болон бусад орлуулах эд хөрөнгө эсвэл үнэт цаасыг тодорхой хэмжээгээр төлүүлэх зорилгоор нэхэмжилж буй нэхэмжлэлийн хувьд шүүхээс зээлдүүлэгчийн хүсэлтээр төлбөрийн даалгавар гаргаж болно. Гэхдээ БНСУ-д нийтэд мэдэгдэх үйлчилгээнээс бусад аргаар үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой тохиолдолд л хамаарна (「Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль」-ын 462 дугаар зүйл).
√ Төлбөрийн даалгавар авах тухай өргөдөл (Албадлагын журам) нь зээлдэгчийн хариуцагчийн ердийн шүүхийн шийдвэр гарсан газрын орон нутгийн шүүхийн эсвэл 「Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль」-ийн 7, 8, 9, 12, 18-р зүйлд заасны дагуу эрх бүхий шүүхийн харьяалалд хамаарна (「Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль」-ын 463 дугаар зүйл).
· Бага дүнтэй нэхэмжлэлийн шүүх хурал
√ Орон нутгийн шүүх болон орон нутгийн шүүхийн дэмжлэгт хамаарах хэргүүдээс дотроос шүүхийн нэхэмжлэлийн дүн 30 сая воноос хэтрэхгүй мөнгө, бусад орлуулах эд хөрөнгө эсвэл үнэт цаасийг тодорхой хэмжээгээр төлүүлэх зорилгоор анхан шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг “Бага дүнтэй хэрэг” гэнэ (「Бага дүнтэй хэргийг шүүх тухай хууль」-ийн 2 дугаар зүйлийн 1 дүгээр заалт мөн「Бага дүнтэй хэргийг шүүх журам」-ын 1 дүгээр зүйлийн 2 дугаар заалт Үндсэн акт).
√ Бага дүнтэй хэргийг шүүх хуралдааныг орон нутгийн шүүх, орон нутгийн шүүхийн дэмжлэг, хот / мужийн шүүх зохицуулдаг (「Бага дүнтэй хэргийг шүүх тухай хууль」-ийн 2 дугаар зүйлийн 1 дүгээр заалт мөн 「Шүүхийн зохион байгуулалтын тухай хууль」 34 дүгээр зүйлийн 1 дүгээр заалт 1 дэх хэсэт).
· Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журам
√ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журам нь Шүүхэд нэхэмжлэл гаргах → Гомдол хүргүүлэх → Хариу ирүүлэх → Өмгөөлөл, нотлох баримтыг шалгах → Шүүхийн шийдвэр зарлах гэсэн дарааллаар явагдана.
· Шүүхийн шийдвэр албадан гүйцэтгэх
√ “Шүүхийн шийдвэр албадан гүйцэтгэх” гэдэг нь төрийн эрх бүхий байгууллага нэхэмжлэгчийн төлөө Гүйцэтгэх эрхийн актад заасан шүүхийн нэхэмжлэлийг төрийн хүчээр албадан гүйцэтгүүлэхийг хэлнэ.
√ Шүүхийн шийдвэр албадан гүйцэтгэлийг гүйцэтгэх нөхцөлийг тусгасан шүүхийн шийдвэрийн эх хувь (хүчин төгөлдөр эх хувь) байх хэрэгтэй (「Иргэний шийдвэр гүйцэтгэх тухай хууль」-ийн 28 дугаар зүйлийн 1 дүгээр заалт).